An'da Kalmak

An'da Kalmak

Ölü Ozanlar Derneği filmini izlemişsinizdir zannederim. İzlemeyenler için tavsiye etmek haddime değil belki ama, kesinlikle izlenmesi gereken ilk 50 film içinde bence. Filmi 1989 yılında şu anda kapalı olan Ankara Yenişehir - Sıhhiye'de bulunan AST salonunda izlemiştim dil bölümünde okuyan ev arkadaşım ile ve o dönemde ben maalesef mühendislik okuyordum ODTÜ de. Maalesef diyorum çünkü okulu terk etmiş ve aslında yapmak istediğim bir iş olan grafikerlik işleri ile uğraşıyordum o yıl... 

Bunları anlatma sebebim tamamen filmdeki karakterler ve elbette baş rol oyuncusu - intihar ederek hayatına son veren - Robin Williams'ın canlandırdığı John Keating'in çocuklara vermeye çalıştığı hayat felsefesi ile ilgili: Carpe Diem! (İngilizcesi: Seize the day!) Yani anı yakala - günü yaşa! 

Ölü Ozanlar Derneği gerçekten muhteşem ötesi bir filmdir. Eğitim felsefesini baştan sorgulayan, crème de la crème üst sınıf ancak gelenekçi bir erkek okulunda (Welton College) sistemi sorgulayan bir edebiyat öğretmeninin sistemle olan mücadelesini anlatır. Benzer bir versiyonu ise Julia Roberts'ın başrol oyuncusu olduğu Mona Lisa Smile filminde çok daha basit örgü ile görülebilir. Yine aynı kategoride Aamir Khan ın oynadığı Three İdiots filmi ve Özgür Doğan in çektiği İki Dil, Bir Bavul filmi... İranlı yönetmenlerden Takthé Siah (Kara Tahta) filmi de kesinlikle izlenmesi gereken eğitim filmleri arasında... 

Carpe Diem felsefesine geri dönecek olursak, epistemolojik anlamda dün yada yarın yok aslında. Yaşanılmamış dünler ve yaşanacak yarınlar var. Ayrıca, an dediğimiz şey kısacık bir lahza ve sürekli geride kalmaya ve arkada bırakılmayaya programlanmış durumda... Üstelik daha da kötü olan ise yaşanan an'ın geri getirilemiyor olması. Bu bağlamda anı yaşamak değerli - üstelik çok değerli zira yerine konulabilecek ve tekrar ikame edilebilecek bir nitelikte değil an dediğimiz şey. En kötüsü de an'ın sürekli harcanan bir öz sermaye gibi olması. An her daim tüketilen ve yerine konulup tekrar yaşanabilecek bir tüketim ürünü değil. Yaşanıyor ve bitiyor. Benzerlerinin yaşanması elbette mümkün ama asla aynı şey değil. 

Aynı nehirde iki kez yıkanmak mümkün değil diyen Heraklitus gibi değişim kaçınılmaz. O nehre tekrar girdiğinde ne sen aynı sensin; ne de oradan akan nehir sularındaki moleküller aynı. Her şey değişmiş - güneşin açısı, suyun akış hızı, içinde yüzen balıklar, kenarda otlayan ceylanlar, içindeki ruh, evrendeki saat ve saniye - başka bir şeye evrilmiş durumda; ne kadar benzer görünürse görünsün aslında o an ile şimdiki an aynı zaman dilimleri değil... 

Anın tadını çıkarmak ekbetteki eyyamcı bir hedonizm ile dünyayı boşverelim demek asla değil... Olmamalı da... Anı yaşamak - o andan keyif almak demek. Acı için bile geçerli bu aslında. Üzüntü de, yokluk da, yaşanan kayıplar da, yitirilen zamana yakılan ağıt da, kaybolan ve yitip giden güzel şeylere duyulan özlem ve arayış da güzel ve yaşanması gereken insanî duygular. 

Aslında ağlamak bile çok güzel. Hıçkıra hıçkıra doya doya ağlamak. Bu bile an'ı yaşamak. Üzülmek gerektiğinde o üzüntüyü ve yası yaşamak da hayatın bir parçası. 

Hayat bir bütün ise, bu bütünlük içerisinde sevmek ve üzülmek de hayata dair ise: her ikisi de yaşanmalı. Ataol Behramoğlu'nun dediği gibi doya doya yaşanmalı her şey. Bir şeyleri ötelemek ve başka ileri zaman dilimlerine atmak, onların yaşananamama ihtimalini de açık bırakmak demek. Aforizmik biçimde denildiği gibi; özlediyseniz arayın, seviyorsanız söyleyin, yaşamak istiyorsanız da çok ertelemeyin. Zaman yerine koyabileceğiniz bir nesne değil. Harcanan ve her harcandığında yok olup buhar olup uçup giden soyut bir imgelem, o kadar - gerçekten de o kadar...

Zamanın değerini bilmemiz umuduyla güzel bir hafta sonu olsun....