Dövmeciniz Geldi

Dövmeciniz Geldi 

İnsanlar Neden Vücutlarına Dövme Yaptırıyor?

Bu sabah yine hızlı hızlı sosyal medyada eski tabirle oradan oraya "zaplarken" ve görüntüleri tüketirken; karşıma bir dövme reels'ı çıkardı Instagram efendi. Aslında ikonlar ve logolarla ilgili bir tasarım veya bir tür çizim arıyordum. Ama IG algoritması karşıma İngiltere'deki bir dövme sanatçısının (serzeniş ile zannederim) bir kadın müşterisinin omuzuna ve biraz daha geniş bir alana yayılmış pek çok çiçek/ petal/ lotus deseni üzerinde nektar toplamaya çalışan ince uzun gagalı bir arı kuşu dövmesi paylaşımını gördüm. Çok estetik görünen (şimdilik!) siyah beyaz dövme resmine bakınca - oldukça geniş bir bölgede upuzun bir ameliyat kesiği çizgisi olduğunu fark ettim. Upuzun bir ameliyat kesiği. Çiçekler ve arı kuşu tasarımı ameliyat izini (muhtemelen mastektomi) çok estetik biçimde kapatmıştı. 

Bu resim beni tekrar düşündürdü bir pazar sabahı. Uzun süredir yapılma ve yaptırma nedenini zaten düşündüğüm konulardan birisi idi dövme yapılması konusu. Hem erkek hem kadın yakın tanıdıklarım öğrencilerim arasında sık sık dövme yaptıranlar var; irili ufaklı, küçük büyük, farklı sembolleri, kişisel anlamları, isyanları ifade eden, çok farklı hikayeleri, amaçları, kişiye hissettirdikleri, geride bıraktığı anıları, pişmanlıkları, anlık çıkışlar sonucunda olanları, aylarca yıllarca düşünülmesi sonucunda karar verilip yapılanları, bizzat kendi tasarımları çizdilerilerek yapılanları, bir anlık hezeyanla hiç düşünülmeden yaptırılanları da var. Vücudun çok farklı yerlerine - görünür ya da görünmeyen. Bir tür ifade ediş biçimi - belki de bir isyan ediş biçimi bazen. 

Zannederim, temelde dövme yapılması konusunda dört veya beş önemli sebep var gözlemleyebildiğim kadarıyla. Aslında bu konu ilk kez dikkatimi 5-6 yıl kadar önce Dan Brown'ın Kayıp Sembol adlı kitabını okurken dikkatimi çekmişti. Orada Solomon adlı antogonist bir karakter vardı. Sert adamlardan birisi. Vücudu değişik dövmelerle kaplı. Masonluk ve ezoterik inisiyasyonlar sosuyla renklendirilmiş baskın tipik bir roman karakteri... 

Orada bir tespit yapıyordu yazar dövme konusunda. Vücudu bir tapınak; bir tür mabed gibi görüp onu dilediği gibi şekillendirme ve tabloya dönüştürme irade ve hürriyetinin büyüklüğü ve bunun felsefesi üzerinden sembolizm, okültizm vb konulara geçiş yapılıyordu romanda - hatırlayabildiğim kadarıyla elbette! Yazarın en önemli tespitlerinden biriydi bence bu kadar kitabı içerisinde... Dalgalar ve Dövme adlı bir öykü yazmıştım beş altı ay önce ben de... Tamamen tesadüfler üzerine kurulu gerçek bir tesadüf öyküsü idi dövme konusu o kısa öyküde.. 

Daha önce bu mecradan bu konuyu yine yazmış ve bir kaç kişiden de bizzqt huradan görüş almıştım - ne yazısı yazdırırdınız kalıcı olarak 'mabedimsi' bedeninize diye sorarak? Bence insanların dövme yaptırmayı seçmesinin birçok nedeni var.  En yaygın olanlarını becerebildiğim kadarıyla aktarmaya çalışacağım - bireysel - sosyolojik - kültürel - estetik ve bazen de mecburen tıbbî açılardan (yukarıda anlattığım gibi) dövme yaptırıyor milyonlarca insan... Batıda eski çağlara oranla artık inanılmaz yaygın - özellikle sanatçılardan etkilenme sonucunda - bizde de çok hızla artıyor. 

Birincisi kendini kişisel olarak ifade etme arzusu tetikliyor dövme işini: Bazı insanlar kendilerini ifade etmenin veya bireyselliklerini özgürlüklerini - kutsama ve kutlamanın bir tür yüceltmenin yolu olarak dövme yaptırıyor bence (Dan Brown'ın tespiti gibi - benim bedenim - benim mabedim çıkışı zannederim). O dövme, o kişi için önemli olan bir şeyi (belki isyanı belki de özgür kişisel irade ve ifadeyi) temsil etmenin en anlamlı çıkış yolu olabilir. Ben buyum ve siz de bunu görün! Bedenime hakimim - bana karışamazsınız ben özgür bir bireyim demenin (sessiz) çığlığı bazen... 

İkincisi birini yada bir olayı hatıralaştırma çabası olabilir: Bazı insanlar, birini çok sevdiğini göstermek için ya ismini yazdırarak ya da o kişiye dair bir şeyi resmettirerek yapıyor bunu. Çocuğunun ismini - sevgilisinin adını - baş harflerini vücuduna kazıtan yakın arkadaşlarım ve tanıdıklarım var. Bazen sevgi bazen de bir ispatın tezahürü demenin bir yolu dövme. Senin için bedenimi değiştirdim - sevgimin gücü - demek belki de... Bazen maalesef ölen sevdiklerini onurlandırmak veya hayatlarındaki önemli bir olayı hatırlamak için dövme yaptırıyor bazı insanlar - hatırlama unutnama çabası - biraz da pişmanlık ve üzüntü birikintileri var o mürekkep damlalarında belki kim bilir? 

Üçüncü konu ise kültürel hatta dinî önemle bile olabilir: Bazı kültürlerde dövmeler, önemli geçiş - inisiyasyon törenlerini işaretlemenin veya belirli bir gruba üyeliği sembolize etmenin geleneksel bir yolu olabilir. Yezidilikte ve Yakuza tarzı mafyatik gruplarda veya alt sosyal gruplarda Latino veya siyahi getto çetelerinde görülen tarzda bir tür kabul görme çabası ya da o alt kültürün bir parçası olduğunu haykırma isteği. En çok yapılan dövmeler arasında haç sembolünün yaygın olması boş yere değil. Neden bilmiyorum ama İslam alimleri bu konudan uzak duruyor. Kuran'da elbette doğrudan ifade edilmiş bir yasak yok. Monoteist inanç kitaplarının bu tür ufak detaylarla ilgilenmesi fazla yaptırımcı olurdu zaten... Gerçi Müslüman Kuzey Afrika'da dövme yaptırmak bir tür kabile geleneği öte yandan? Tuaregler? Berberiler? Aslında abdest ile ilgilendirilmesi - hangi nas'a binaen bilmiyorum -  ama neredeyse haram diyen bir uç bile var muhafazakar cenahta... 

Dördüncüsü tamamen estetik nedenler ile olabiliyor: Bazı insanlar sadece dövmelerin estetiğinden ve vücutlarında görünme biçimlerinden hoşlanıyor. Ayak bileğinde minik bir kalp, omuzda küçücük bir lotus çiçeği. Bir kaç milimlik deniz atı veya deniz yıldızı gibi... Bazen de tüm sırtı saran renkli bir bahçe? Bazen dövme bir tür moda akımı veya ünlülere özenti de olabilir. Birilerine öykünme sonucunda estetikle birleşebilir dövme yapılmasının amacı. Bazen o estetik dokunuşlar psikolojik olarak kişinin kendini güçlü hissetmesini de sağlayabilir. Kaplan, ejderha, leopar, pençe, kobra, aslan başı dövmeleri örneğin. Bazı insanlar için dövme yaptırmak, kendini daha güçlü, estetik olarak daha hoş ve kendinden emin hissetmenin bir yolu olabilir. Ameliyat, yara, yaralanma, doğum lekesi veya yanık izini dövmeyle kapatarak özgüven geri alınabilir. Bir tür psikolojik kalkan bile olabilir bir dövme, değil mi?

Elbette herkesin dövme yaptırmak için kendi kişisel nedenleri olduğunu unutmamak gerek ve yine elbette dövme yaptırmamak için de benzer pek çok sebep olabilir. Yalın ve sade kalmak da estetik kabul edilebilir - sonuçta beden yazarın dediği gibi bir mabet ise - bu mabedi nasıl yücelteceğine karar vermek de kişisel bir hak ve özgürlük netice itibariyle... 

Güzel ve estetik şeylerle karşılanacağımız bir hafta olsun...